Müşteki Nedir?
Günlük yaşamda veya iş hayatında karşılaşılan bazı olaylar, hukuki süreçlerin başlamasına neden olabilir. Bu gibi durumlarda kişiler veya kurumlar yargı mercilerine başvurarak haklarını arayabilirler.
Bu başvuru sırasında eğer bir suç nedeniyle zarar görülmüşse ve bu zarar ilgili makamlara bildirilmişse, başvuruda bulunan kişi “müşteki” olarak adlandırılır.
Müştekinin Tanımı
Müşteki, Türk Dil Kurumu’na (TDK) göre “şikayetçi” anlamına gelmektedir. Ceza hukuku kapsamında, işlenen bir suç nedeniyle zarar gördüğünü düşünen ve bu konuda yetkili makamlara şikayette bulunan kişidir.
- Müşteki sıfatı, genellikle soruşturma aşamasında kullanılır.
- Suçun şikâyet edilmesiyle başlayan süreçte müşteki, şikayetçi konumundadır.
- Hukuki süreç ilerledikçe müşteki, davaya katılma talebinde bulunarak “katılan” sıfatını da alabilir.
Davacı Ne Demek?
Davacı, hukuk sisteminde bir hak ihlali ya da zararın giderilmesi için mahkemeye başvuran kişidir.
- Hukuk davalarında (örneğin alacak, boşanma, tazminat gibi) davacı sıfatı kullanılır.
- Davacı, ihlal edildiğini düşündüğü hakkın iade edilmesini veya zararının tazminini talep eder.
Müşteki ile Davacı Arasındaki Farklar
| Kriter | Müşteki | Davacı |
|---|---|---|
| Hukuki Alan | Ceza Hukuku | Hukuk Davaları |
| Başvuru Türü | Şikayet | Dava Dilekçesi |
| Süreç | Soruşturma ve Kovuşturma | Dava Açma ve Takip |
| Haklar | Duruşmaya katılma, ifade verme, delil sunma | Dava açma, tanık gösterme, talepte bulunma |
| Süre | Şikayet süresi genellikle 6 ay | Zamanaşımı süresine göre değişir |
Müşteki Olarak Haklarınız
Bir kişi müşteki olduğunda, bazı hukuki haklara sahip olur:
- Delil sunma ve tanık gösterme hakkı
- Duruşmalara katılma ve beyan verme hakkı
- Kararlara karşı itiraz etme hakkı
- Avukat yardımı alma hakkı
- Dava dosyasını inceleme hakkı
Hangi Durumlarda Müşteki Olunur?
Bir suçtan zarar gören ve bunu yetkili makamlara bildiren herkes müşteki olabilir. Bu durumlar şunları kapsar:
- Kasten yaralama,
- Dolandırıcılık,
- Hakaret,
- Tehdit,
- Cinsel saldırı,
- Hırsızlık,
- Trafik kazası sonucu ceza soruşturması
Bu tür suçlar söz konusu olduğunda kişi, polis merkezine veya Cumhuriyet Başsavcılığına başvurarak şikayette bulunabilir ve müşteki sıfatını alır.
Dava Açmadan da Müşteki Olunur mu?
Evet. Ceza hukuku kapsamında müşteki olmak için dava açmaya gerek yoktur.
Şikayet dilekçesi verildiğinde, Cumhuriyet Savcılığı resen soruşturma başlatabilir.
Davacı Müşteki Olabilir mi?
Eğer bir kişi hem suçun mağduru hem de zararın tazminini isteyen kişi ise aynı anda müşteki ve davacı olabilir.
Örnek:
Bir kişinin aracı kasten yakıldığında:
- Ceza davasında müşteki olur.
- Tazminat davasında ise davacı sıfatını kazanır.
Müşteki Olmanın Süresi Var mı?
Evet, bazı suçlar şikayete bağlıdır. Bu durumda müşteki olmak için belirli sürelerde başvuru yapılması gerekir.
- Şikayet süresi genellikle 6 aydır.
- Bu süre, suçun ve failin öğrenilmesinden itibaren başlar.